Om te kunnen en durven zijn wie je bent is psychologische veiligheid nodig. Hoewel de term steeds meer aan bekendheid wint, komt hij ook met nog veel vragen. Wat is psychologische veiligheid nu echt? Zit de veiligheid automatisch goed als je een hecht team bent? Voelen extraverte personen zich sneller psychologisch veilig? Kan er te veel psychologische veiligheid zijn? In deze blogpost bespreken we enkele van die vaak voorkomende vragen rond psychologische veiligheid.
Photo credit: Jelle Jansegers
Let’ start with the beginning: wat is psychologische veiligheid nu eigenlijk?
Amy Edmondson, professor aan de Harvard Business School, onderzocht en introduceerde het concept. Ze beschrijft psychologische veiligheid als “De gedeelde overtuiging dat teamleden niet gestraft of veroordeeld zullen worden voor het uiten van noden of bezorgdheden, het delen van ideeën, het stellen van vragen en het benoemen van fouten”.
Zelf beschrijf ik het vaak als “jezelf durven zijn” en je van daaruit durven uitspreken
Hoe veilig voel je je écht?
Je hebt het vast al eens meegemaakt dat je je mening voor jezelf hield in groep. Dat er iets op je maag ligt en je toch beslist het niet te benoemen. Dat je -stilzwijgend- akkoord gaat met wat er gezegd wordt, zonder écht akkoord te zijn.
Of je hebt het al geobserveerd binnen je organisatie: dat moeilijke boodschappen niet gegeven worden, dat je als leider weinig feedback krijgt, dat fouten verbloemd worden, dat mensen over ipv met elkaar spreken bij frustraties of dat sommige mensen zelden actief deelnemen aan discussies.
En dat is heel normaal. Het heeft allemaal te maken met zelfbescherming. Niemand wil namelijk overkomen als aanvallend, hard, dom, negatief of kwetsend. We willen dat anderen ons leuk en competent vinden en zijn daar onbewust al sinds we klein zijn heel hard mee bezig.
Is dat dan echt een probleem?
Naast het feit dat het jou als persoon enorm begrensd wanneer je niet helemaal jezelf bent, weerhoudt het je er als team ook van om jullie volledige potentieel te benutten.
Stel dat alle fruitbomen ineens appels zouden produceren, omdat ze weten dat appels door iedereen lekker gevonden worden. Dat is niet alleen onnatuurlijk en onhoudbaar op lange termijn, je hebt naast appels ook peren, abrikozen, kersen en perziken nodig om om een lekkere fruitmand samen te stellen.
Als je dus een beroep wilt doen op de volledige rijkdom van je team - op alle verschillende invalshoeken, expertises en persoonlijkheden- , is het belangrijk dat mensen zichzelf durven tonen en uitspreken.
We zijn een hechte familie als team, dus de veiligheid zit hier wel goed.
Vaak wordt gedacht dat de psychologische veiligheid hoog is in een team dat sterk aan elkaar hangt. Hoe goed je als personen overeen komt heeft echter weinig tot niets te maken met hoe veilig iedereen zich voelt in groep. Integendeel zelfs. Net omdàt je zo close bent wordt het moeilijker voor teamleden om open en transparant te zijn, om elkaar te challengen of om grenzen aan te geven. Want je wilt elkaar niet kwetsen, wilt elkaar niet teleurstellen en wilt al zeker jullie band niet op het spel zetten.
Hoe goed je overeen komt heeft weinig of niets te maken met hoe veilig iedereen zich voelt in groep.
Beeld je het verschil maar eens in: Een moeilijke boodschap brengen aan een collega in een zeer formele context is gewoon dat: een moeilijke boodschap brengen. Een moeilijke boodschap brengen aan een collega, die ook vriend is, met wie je niet enkel werkt, maar ook mee gaat sporten of iets drinken. In dat geval wordt een moeilijke boodschap brengen een risicovolle onderneming die heel wat impact kan hebben.
Het gevolg is dat afwijkende meningen of conflicterende gedachten vaker stilgezwegen worden. Psychologische veiligheid verdient in een informele werkcontext dus evenveel bewuste aandacht dan in een formele omgeving.
Er moet niet té veel psychologische veiligheid zijn, want dan begint iedereen zich teveel te permitteren.
Iedereen die overal zijn mening in moet geven of in alle beslissingen inspraak wilt. Het klinkt allesbehalve efficiënt. Een psychologisch veilige context creëren waar iedereen zich durft uitspreken, betekent echter niet dat er geen grenzen meer zijn. In een professionele context blijft het cruciaal om duidelijke verwachtingen te stellen. Het is een geven-en-nemen tussen werkgever en werknemer en niet elke medewerker hoort bij elke beslissing betrokken te zijn.
Psychologische veiligheid en een duidelijk kader kunnen - en moeten zelfs - naast elkaar bestaan om als team efficiënt te functioneren.
We hebben hier nog nooit iemand ontslaan voor een fout, dus de veiligheid zal wel goed zitten
Ook als je als leidinggevende nog nooit iemand heb afgestraft of veroordeeld kan het zijn dat werknemers zich onveilig voelen. Dat heeft niet zozeer met jou of je organisatie te maken, maar wel met alle ervaringen en overtuigingen die medewerkers met zich meedragen.
Al sinds onze kindertijd worden we afgestraft op fouten die we maken en worden we veroordeeld als we te vaak ingaan tegen meningen van de mensen rondom ons, zeker die van meerderen of voorbeeldfiguren - denk aan leerkrachten, ouders, ….
“Hier mag alles gezegd worden” of “Mijn deur staat altijd open”. De goedbedoelde intenties zijn er vaak, maar toch worden zaken niet uitgesproken en wordt de deur niet platgelopen. Onthoud dus dat wanneer je zelf openstaat voor afwijkende meningen, invalshoeken en het openlijk bespreken van fouten, je toch actief zal moeten inzetten op het vergroten van de psychologische veiligheid in je team(s).
Extraverte personen voelen zich sneller veilig dan introverten
Vaak wordt gedacht dat mensen stiller zijn of zich niet uitspreken omdat ze nu eenmaal introvert zijn - of weinig ervaring hebben, of onzeker zijn, of…. Meestal heeft het te maken met het feit dat ze zich niet helemaal veilig voelen.
Extraverte mensen laden op van sociale interacties en zijn dus over het algemeen spraakzamer. Ze komen over als meer open, maar dat betekent niet dat ze open zijn over de kwetsbare zaken. Ook zij moeten zich psychologisch veilig voelen om het achterste van hun tong te durven laten zien, net als dat het geval is voor introverte personen.
Is psychologische veiligheid nu dé holy grail? Het is zeker niet het enige belangrijke element voor een goede teamwerking waar resultaten en welzijn hand in hand gaan. Het is echter wel de basis waar alle andere elementen op balanceren. Wanneer er geen veiligheid is, mag je nog zoveel processen introduceren, nog zoveel teambuildings organiseren of nog zo'n fijne werkomgeving proberen creëren, je zal altijd het gevoel hebben dat het zijn impact mist op lange termijn.
Binnen NNORM is het onze missie om van een psychologisch veilige teamomgeving de nieuwe norm te maken binnen organisaties. Wil je weten hoe je binnen jouw organisatie aan de slag kan met het vergroten van die veiligheid, contacteer ons hier!
